Covid-19 Acil Durumu Bitti, Türkiye Pandemide Nasıl Bir Sınav Verdi?

Covid-19 Pandemisi’nin halk sıhhati açısından acil durumu sona erdi. Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) geçtiğimiz hafta ‘malumun ilanı’nı gerçekleştirdi. Covid-19’un uluslararası kıymete sahip bir halk sıhhati acil durumunun bittiğini duyurdu. “Covid-19 artık hayatımızda olmayacak mı, olacaksa nasıl olacak? Türkiye’nin pandemi imtihanını muvaffakiyetle geçti mi? Nasıl bir pandemi süreci geçirdik?” sorularını işin uzmanına sorduk. 

Covid-19 Gerçek Bilgileri Paylaşılmadı, Hiçbir Bilimsel Çalışma Yapamadık!

Türkiye’nin, Covid-19 Pandemi sürecinde nasıl bir imtihan verdiğine ait Bilim Sıhhat Haber Ajansı’na (BSHA) değerlendirmede bulunan Türk Toraks Derneği Derneği Onur Şurası Üyesi, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Abdullah Sayıner, Covid-19 sürecinde doktorların ve sıhhat çalışanlarının alanda can siperhane formda çalıştıklarını, hayatlarını kaybettiklerini, aşıya erişim noktasında Türkiye’de süratli hareket edildiğini söyledi. Lakin Türkiye’de sıhhat çalışanları olarak gerçek Covid-19 bilgilerine ulaşamadıklarını vurgulayan Prof. Dr. Sayıner, “Covid-19’da Sıhhat Bakanlığı’nın topladığı dünya kadar dataya ulaşmamıza müsaade verilmedi. Bu yüzden hiçbir bilimsel çalışma yapamadık. Covid-19 idaresinde Bilim Konseyi vardı. Oradaki üyelerin bir kısmı bile kendilerine dataların verilmediğinden yakındılar. Pandemi idaresi bu formda olmamalıydı, bu hakikat yol değildi” dedi. 

BSHA, DSÖ’nün açıklaması sonrası Covid-19 Pandemisi ile ilgili Türk Toraks Derneği Derneğin Onur Heyeti Üyesi, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Abdullah Sayıner ile görüştü. Covid-19’un artık halk sıhhati acil durumu oluşturmaması ne manaya geliyor? Türkiye nasıl bir pandemi imtihanı verdi? sorularına karşılık aradık… DSÖ’nün açıklamasını sıhhat profesyonelleri nasıl pahalandırıyor? Covid hala hayatımızda olmaya devam edecek mi? Virüslerle yaşamaya alışmalı mıyız? Toplum Covid-19 pandemisinden ders çıkarabildi mi? Tedbirlere devam etmeli miyiz? Tüm dünyada 6.9 milyon insanın hayatını kaybettiği pandemi imtihanından Türkiye nasıl çıktı? Türkiye 3 yıllık pandemi sürecini nasıl geçirdi? 

Prof. Dr. Abdullah Sayıner, yaklaşık 1 yıldır Koronavirüs Omicron Varyantı’nın hakim olduğu günümüzde, Covid-19’un acil durumunun bitmesi cümlesinin ne manaya geldiğini açıkladı. Bir yıla yakın bir müddettir artık pandeminin başındaki ağır hastaların olduğu tablolarının görülmediğini söyledi. 

BSHA: DSÖ’nün açıklaması sıhhat profesyonellerinin bekledikleri bir açıklama mıydı? Covid-19’un halk sıhhati acil durumunun sona ermesi ne manaya geliyor?

A.S: Yaklaşık 1 yıla yakın bir müddettir artık pandeminin başındaki ağır hastaların olduğu tabloları görmüyorduk. Önceki yıllarda hastane içerisinde daima dikkatli davranıyorduk, hastaların birbirine bulaştırmaması için gayret gösteriyorduk lakin o ölümcüllük korkusu büyük oranda azalıyordu esasen. bu sene başından itibaren hasta sayıları en az düzeye düşmüştü. Son 3 yıldır görmediğimiz başka virüslere bağlı enfeksiyonlar görülmeye başlandı. Olağan pandemiden evvelki periyoda misal bir noktaya dönmüştük. Beklenen bir ilandı ve doğruydu. 

BSHA: Virüslerle yaşamaya alışmalı mıyız?

A.S: Covid-19 Pandemi sürecinin bize verdiği en kıymetli ders, virüslerin hayatımızda olduğunu kabul etmemimizi sağlamasıdır. Virüsler hayatımızda daima varlardı fakat onları önemsemiyorduk. Zira karşımıza bu kadar güçlü gelmemişlerdi. İnfluenza her yıl dünya kadar vefata, hastaneye yatışlara sebep oluyordu. Ancak toplumu büyük oranda etkilemediği için çok önemsenmiyordu. Virüsler çok kolay genetik mutasyon geliştirebilen mikroorganizmalardır o denli olduğu için de bir anda bağışıklık sistemimizi şaşırtabiliyorlar. Covid-19 bu türlü oldu. Bir anda bağışıklık sistemimizin hiç alışık olmadığı yepisyeni bir virüsle karşılaştı. Bedenlerimiz ne yapacaklarını bilemediler. O yüzden de toplumsal bağışıklık oluşana kadar da çok virüs ölümcül seyredebildi. 

BSHA: Bundan sonra toplumda bir Covid-19 tedirginliği olmalı mı, nasıl davranmalıyız, salgın bitmiş olsa da önlemli olmalı mıyız?

A.S: Covid-19, infuluenza virüsü üzere hayatımızda olmaya devam edecek. Vakit zaman küçük mutasyonlar geçirecektir. Grip mevsimi dediğimiz kasım-nisan ortasına kadarki periyotlarda influenza üzere koronavirüse de yakalananlar olacaktır. Mevsimsel özelliği olacak mı? Pek olacak üzere görünmüyor. Hayatımızda artık pek çok öteki virüs de var artık. Koronavirüse özel bir tedbir alınması üzere bir mecburilik artık yok. Genel olarak virüs enfeksiyonlarına karşı bir farkındalık oluşması, bizim sıhhatimizi tehdit edebileceğini bilmemiz lazım. Tüm virüsler,  bağışıklık sistemi en düşük olan örneğin kanser tedavisi gören, bağışıklığı baskılayıcı ilaçlar kullanan şahıslarda, kronik hastalığı olan şahıslarda önemli bir tehdit oluşturmaya devam edecek. 

BSHA: Türkiye Covid-19 sürecini nasıl atlattı?

A.S: Maalesef sıhhat profesyonelleri olarak bizler hakikat datalara hiçbir vakit ulaşamadık. Bilgiler her vakit gizlendi. Keşke datalar halkla paylaşılsaydı. Gerçek bilgilerin halkla paylaşılması berbat bir şey değildir. Bir başarısızlık göstergesi de değildi. Karşı karşıya olduğumuz sorunun boyutunu daha hakikat bilecektik. Hem biz sıhhat çalışanları olarak hem de halk ne seviyede bir tehditle karşı karşıya olduğumuzu bilecektik. Hakikat bilgi paylaşımı hastalıkla çaba noktasında kıymetliydi. Bu olamadı ve biz sıhhat çalışanları güç vakitler geçirdik. Bakanlığın topladığı dünya kadar bilgiye ulaşmamıza müsaade verilmedi. Bu yüzden hiçbir bilimsel çalışma yapamadık. Örneğin; teorik olarak iktisat alanında nasıl ki kararlarınızı datalar üzerinden verirseniz, tıpkı formda sıhhat idaresi alanında da kararlarınızı bilgiler üzerinden alırsınız. Covid-19 idaresinde Bilim Heyeti vardı. Oradaki üyelerin bir kısmı bile kendilerine bilgilerin verilmediğinden yakındılar. Pandemi idaresi bu formda olmamalıydı, bu gerçek metot değildi. 

BSHA: Aşılama konusunda nasıl bir imtihan verdik? 

A.S: Covid-19 mühletince bütün sıhhat işçisi can siperhane bir halde çalıştı. Fedakarca, yüzümüzün akıyla topluma karşı sorumluluğumuzla, pandemiyi tamamlamayı başardık. Ne olursa olsun aşılar olabildiğince erken ve kâfi ölçüde sağlandı. Sonradan son devrinde hem bakanlıkta hem toplumda aşıya karşı istek, heyecan azaldı. Lakin her şeye karşın güzel bir aşılama programı yürütüldü. Her isteyen aşıya ulaşabildi. Ve kendisini imkan varsa müdafaa altına alabildi. Esasen toplumsal bağışıklığın oluşmasını sağlayan şeylerden bir tanesi aşılardı. Ve bu durum artık çok daha inançlı bir toplum içerisinde yaşamayı mümkün kıldı. 

BSHA: Son olarak eklemek istedikleriniz?

A.S: Tüm herkese sağlıklı bir hayat diliyorum. (BSHA – Bilim ve Sıhhat Haber Ajansı)